Czy Powiat Gnieźnieński zostanie uratowany?

ZarzÄ…d Powiatu GnieźnieÅ„skiego przy wsparciu Rady podjÄ…Å‚ decyzjÄ™ o przyjÄ™ciu programu postÄ™powania ostrożnoÅ›ciowego. Powodem jest zagrożenie możliwoÅ›ci uchwalenia budżetu i Wieloletniej Prognozy Finansowej na kolejne lata. Istnieje poważne ryzyko, że powiat w krótkiej perspektywie stanie siÄ™ niewypÅ‚acalny, a co za tym idzie degradacji ulegnÄ… kolejne obszary dziaÅ‚alnoÅ›ci.

PrzyczynÄ… zaÅ‚amania finansów publicznych powiatu jest drastyczny w latach 2016-2018 poziom wzrostu wydatków bieżących, niewspóÅ‚mierny do dynamiki wzrostu dochodów bieżących. WÅ›ród przyczyn zagrożenia realizacji zadaÅ„ można wyróżnić te o charakterze wewnÄ™trznym, na które wpÅ‚yw miaÅ‚ poprzedni starosta i poprzedni zarzÄ…d powiatu oraz zewnÄ™trznym, czyli te które byÅ‚y regulowane na poziomie rzÄ…dowym.

Aktualnie poziom zadÅ‚użenia powiatu wynosi 31 mln zÅ‚. W latach 2015-2017 oscylowaÅ‚ on na poziomie ok. 13-14 mln zÅ‚. Tymczasem już w roku 2018 (czyli za czasów ZarzÄ…du PiS–PSL–ZG) dÅ‚ug powiatu drastycznie wzrósÅ‚ do poziomu 29 mln zÅ‚. Istotnym faktem jest to, że ZarzÄ…d Powiatu poprzedniej kadencji w latach 2015-2016 nie musiaÅ‚ spÅ‚acać żadnych transz dÅ‚ugu, ponieważ ustÄ™pujÄ…cy ZarzÄ…d IV kadencji (PO–SLD) dokonaÅ‚ restrukturyzacji zadÅ‚użenia powiatu spÅ‚acajÄ…c wszystkie wczeÅ›niej zaciÄ…gniÄ™te kredyty. Co ważne, w kasie powiatu na rozbudowÄ™ szpitala w latach nastÄ™pnych, ustÄ™pujÄ…cy Starosta Dariusz Pilak pozostawiÅ‚ kwotÄ™ 33 mln zÅ‚, która stanowiÅ‚a zdecydowanÄ… wiÄ™kszość Å›rodków powiatu przeznaczonÄ… na ten cel (na 50 mln zÅ‚ w sumie wydanych w okresie 2015-2018).

W tym miejscu należy podkreÅ›lić kilka ważnych aspektów dt. planowanej i ostatecznie wykonanej wartoÅ›ci dÅ‚ugu powiatu. Wg ostatnich zapisów ujÄ™tych w WPF na dzieÅ„ 11 października 2018 r. (ZarzÄ…d Powiatu PiS–PSL–ZG) prognozowana kwota dÅ‚ugu miaÅ‚a wynieść 30% (tj. 46 mln wobec 155 mln po stronie dochodów powiatu ogóÅ‚em). Nowy ZarzÄ…d Powiatu (PO–N.-Lewica) już 28 listopada 2018 r. dokonaÅ‚ zmian w WPF obniżajÄ…c prognozowanÄ… kwotÄ™ dÅ‚ugu do 20,2% (tj. 30,7 mln zÅ‚ wobec 152 mln po stronie dochodów powiatu ogóÅ‚em). SkÄ…d, taka duża rozbieżność? Otóż, odpowiedź leży w niezrealizowanych inwestycjach jeÅ›li chodzi o Szpital Pomnik Chrztu Polski oraz Centrum Kultury „Scena To Dziwna”. Szczególnie jeÅ›li chodzi o eSTeDe, czyli projekt z udziaÅ‚em Å›rodków unijnych wymagaÅ‚ bardzo dużych zabiegów ze strony obecnego ZarzÄ…du Powiatu, aby ZarzÄ…d Województwa Wielkopolskiego przychyliÅ‚ siÄ™ do wniosku o przesuniÄ™cie terminu zakoÅ„czenia inwestycji na rok 2019. Zmiana ta, jak i ta zwiÄ…zana ze szpitalem, z automatu spowodowaÅ‚a przesuniÄ™cie wysokoÅ›ci dÅ‚ugu na rok 2019. Jak widać jest to dalsza konsekwencja dziaÅ‚aÅ„ poprzedniego ZarzÄ…du, a nie efekt zaciÄ…gania jakichkolwiek nowych zobowiÄ…zaÅ„ przez obecny ZarzÄ…d Powiatu.

Koniecznym do  odnotowania jest również fakt, że znaczÄ…co w ostatnich latach wzrosÅ‚y koszty bieżącego utrzymania Szpitala Pomnik Chrztu Polski, co przejawia siÄ™ w koniecznoÅ›ci pokrywania przez samorzÄ…d powiatowy strat netto gnieźnieÅ„skiej lecznicy. Już w roku 2015 wydatki te wyniosÅ‚y prawie 1,4 mln zÅ‚, a w latach 2020 i 2021 planowane wartoÅ›ci wynoszÄ… odpowiednio 4,4 mln zÅ‚ i 3,8 mln zÅ‚. JednÄ… z najważniejszych przyczyn zÅ‚ego gospodarowania finansami publicznymi powiatu jest także ponadprzeciÄ™tny w stosunku do innych powiatów wzrost wynagrodzeÅ„ w latach 2017-2019 w caÅ‚ej sferze budżetowej powiatu, a szczególnie w obszarze oÅ›wiaty i starostwa powiatowego. Wzrost ten zostaÅ‚ zapoczÄ…tkowany jeszcze przed ogÅ‚oszeniem zapowiedzi rzÄ…dowych dotyczÄ…cych podwyżek dla nauczycieli obowiÄ…zujÄ…cych od wrzeÅ›nia 2019 roku. Warto w tym miejscu odnotować straty w subwencji oÅ›wiatowej w stosunku do wydatków bieżących. I tak, w roku 2015 byÅ‚a to kwota prawie -2,8 mln zÅ‚, w roku 2016 -2,6 mln zÅ‚, w roku 2017 -3,5 mln zÅ‚, a w roku 2018 – 9 mln zÅ‚ i w roku 2019 blisko – 11 mln zÅ‚. Tymczasem w roku 2014, kiedy koÅ„czyÅ‚a siÄ™ IV kadencja samorzÄ…du powiatowego (wówczas starostÄ… byÅ‚ Dariusz Pilak), kwota ta oscylowaÅ‚a na poziomie -1,1 mln zÅ‚. Drastyczny wzrost straty w subwencji oÅ›wiatowej przeÅ‚ożyÅ‚ siÄ™ jednoczeÅ›nie na spadek efektywnoÅ›ci w oÅ›wiacie w takim rozumieniu, że w roku 2019 subwencja pokrywa jedynie 85,45% wydatków, kiedy w roku 2015 byÅ‚o jeszcze 95,35%.

Szybka diagnoza sytuacji finansowej powiatu dokonana już w grudniu 2018 roku przez aktualny ZarzÄ…d pokazaÅ‚a, że sytuacja finansowa Powiatu GnieźnieÅ„skiego jest niepokojÄ…ca. Dalsze pogÅ‚Ä™bione analizy potwierdziÅ‚y, że w kasie powiatu zabraknie pieniÄ™dzy na bieżące funkcjonowanie. StÄ…d, kolejne decyzje obecnego ZarzÄ…du majÄ…ce na celu drastyczne ograniczenie wydatków bieżących, ograniczenie przerostu iloÅ›ci etatów w starostwie (w roku bieżącym ilość etatów zostaÅ‚a już ograniczona do 138,45 – wobec 144,2 w roku 2018, w porównaniu do roku 2015 kiedy etatów byÅ‚o 126,7), rezygnacja z nagród dla pracowników starostwa w grudniu br., próba rezygnacji z zadaÅ„ nie przypisanych do powiatu (np. prowadzenie Åšwietlicy Dzieci z Chmur), wyprzedaż zbÄ™dnego majÄ…tku powiatu (np. teren po byÅ‚ym boisku sportowym przy ulicy GdaÅ„skiej), racjonalizacja wydatków w oÅ›wiacie (np. wprowadzenie minimum iloÅ›ci uczniów w klasach, utworzenie Centrum UsÅ‚ug Wspólnych), restrukturyzacja wydatków bieżących szpitala (np. opracowanie planu naprawczego), rezygnacja lub drastyczne ograniczenie w najbliższych latach wydatków z obszaru promocja, sport i kultura, a także poÅ‚ożenie nacisku na pozyskiwanie Å›rodków zewnÄ™trznych, w tym szczególnie na zadania o charakterze majÄ…tkowym dla poratowania wskaźników finansowych powiatu (np. budowa strzelnicy).

Wszystkie powyższe działania wiążą się z podejmowaniem przez obecny Zarząd Powiatu bardzo trudnych i niepopularnych decyzji. Podobne wyzwania stoją przed Radą Powiatu Gnieźnieńskiego. Należy mieć nadzieję, że chęć uratowania powiatu będzie przyświecała wszystkim w/w, a spory polityczne ustąpią miejsca rzeczowej i konstruktywnej dyskusji.