Kolejka wÄ…skotorowa

W roku 1892 parlament pruski uchwaliÅ‚ ustawÄ™ okreÅ›lajÄ…cÄ… zasady dofinansowania przedsiÄ™biorstw, które zbudujÄ… i oddadzÄ… do użytku publicznego linie kolejowe lokalnego znaczenia. WÅ‚adze powiatowe w prowincji poznaÅ„skiej szybko zrozumiaÅ‚y, jak ważna jest ta ustawa dla przyspieszenia rozwoju gospodarczego i struktury komunikacyjnej.

Już 1 stycznia 1896 roku, a wiÄ™c w cztery lata po uchwaleniu wspomnianej ustawy, oddano pierwszy odcinek wówczas Witkowskiej Kolejki Powiatowej – z Gniezna przez Niechanowo, Arcugowo do Mielżyna – o dÅ‚ugoÅ›ci 22,4 km.

W tym samym roku zbudowano kolejne odcinki – z Niechanowa przez Witkowo do Powidza – dÅ‚ugość 18,2 km oraz z Arcugowa do Kleparza - dÅ‚ugość 13,7 km.

Na kolejce prowadzony byÅ‚ ruch osobowy i towarowy, a dziÄ™ki dobrym wynikom finansowym można byÅ‚o uruchomić nastÄ™pny odcinek z Powidza do Anastazewa – 1 października 1911 roku o dÅ‚ugoÅ›ci 10,2 km., gdzie znajdowaÅ‚o siÄ™ przejÅ›cie graniczne do Królestwa Polskiego. Odcinek ten miaÅ‚ wkrótce odegrać ważnÄ… strategicznÄ… rolÄ™. Po wybuchu I wojny Å›wiatowej trasa tÄ… przewożono, bowiem transporty wojskowe w kierunku granicy rosyjskiej. W 1918 roku Wielkopolska sama musiaÅ‚a wywalczyć prawo przynależnoÅ›ci do paÅ„stwa polskiego. Podczas Powstania Wielkopolskiego kolejka witkowska sÅ‚użyÅ‚a powstaÅ„com jako Å›rodek transportu, a kolejarze czynnie przyÅ‚Ä…czyli siÄ™ do zrywu niepodlegÅ‚oÅ›ciowego.

W okresie miÄ™dzywojennym powszechny kryzys Å›wiatowy nie ominÄ…Å‚ również kolejki, która borykaÅ‚a siÄ™ z poważnymi kÅ‚opotami finansowymi. W latach dwudziestych zaczÄ™to wydzierżawiać niektóre odcinki innym kolejkom powiatowym oraz ograniczać ruch osobowy. W roku 1927, po likwidacji powiatu witkowskiego, kolejka zmieniÅ‚a nazwÄ™ na GnieźnieÅ„skÄ… Kolej PowiatowÄ….

Podczas II wojny Å›wiatowej przeszÅ‚a przez zarzÄ…d niemiecki, jednak zasady jej funkcjonowania nie zmieniÅ‚y siÄ™. Po wyzwoleniu nadal dziaÅ‚aÅ‚a jako GnieźnieÅ„ska Kolej Powiatowa, aż do przejÄ™cia w roku 1949 przez Polskie Koleje PaÅ„stwowe, które wÅ‚Ä…czyÅ‚y jÄ… w skÅ‚ad Kujawskich Kolei Dojazdowych. W roku 1957 przekuto tory z szerokoÅ›ci 600 mm na szerokość 750 nm. W chwili obecnej GnieźnieÅ„ska Kolej Dojazdowa dziaÅ‚a jako samodzielna sekcja eksploatujÄ…c z Gniezna do Anastazewa – dÅ‚ugość 38 km, prowadzi ruch pociÄ…gów trakcja parowÄ…. Na kolejce, przede wszystkim do Witkowa i Powidza, jednak dziÄ™ki zaangażowaniu gnieźnieÅ„skich kolejarzy z roku na rok uruchamia siÄ™ coraz wiÄ™cej pociÄ…gów turystycznych na zamówienie. KorzystajÄ… z nich gÅ‚ównie szkoÅ‚y z terenu Wielkopolski oraz liczne grupy z Europy Zachodniej, dla których ponad stuletnia kolejka jest niejako pomostem Å‚Ä…czÄ…cym wiek XIX z koÅ„cem XX.

Trasa kolejki rozpoczyna siÄ™ w Gnieźnie – kolebce paÅ„stwa polskiego, wiedzie przez peÅ‚ne uroku wioski Pojezierza GnieźnieÅ„skiego, docierajÄ…c nad sam brzeg Jeziora Powidzkiego, koÅ„czÄ…c bieg w Anastazewie. Kompleks turystyczno – wypoczynkowy nad Jeziorem Powidzkim oferuje doskonaÅ‚Ä… bazÄ™ z kÄ…pieliskami, campingami, polem namiotowym i sprzÄ™tem żeglarskim, a jego poÅ‚ożenie jest idealnym punktem do uprawiania aktywnego wypoczynku. Do dyspozycji turystów sÄ… zabytkowe parowozy serii Px48 i wagony osobowe z lat pięćdziesiÄ…tych oraz odkryte wagony „plenerowe’’. Dla grup zorganizowanych oferujemy przejazdy pociÄ…gami na zamówienie, a dla turystów indywidualnych – w sezonie letnim, w każdÄ… sobotÄ™ i niedzielÄ™ – pociÄ…gi turystyczne wedÅ‚ug staÅ‚ego rozkÅ‚adu jazdy.

W roku 2001 zapadÅ‚a decyzja o likwidacji gnieźnieÅ„skiej kolejki. Jednakże dziÄ™ki zaangażowaniu jej miÅ‚oÅ›ników a przede wszystkim tych, zrzeszonych w Sekcji MiÅ‚oÅ›ników Kolei Towarzystwa MiÅ‚oÅ›ników Gniezna udaÅ‚o siÄ™ utrzymać ruch turystyczny w weekendy i zapobiec dewastacji zabytkowej kolejki. Obecnie kolejka prowadzi w sezonie turystycznym kursy w soboty i niedziele do Anastazewa. Obecnie trwajÄ… przygotowania do przejÄ™cia kolejki przez gnieźnieÅ„ski samorzÄ…d powiatowy.

SiadajÄ…c wygodnie podczas podróży w czasie, ciuchcia wÄ…skotorowa pozwoli przeżywać na nowo sposób, w jaki podróżowali nasi przodkowie.

Podczas podróży 38 kilometrowej miÄ™dzy Gnieznem i Anastazewem odkrywa siÄ™ bogatÄ… historiÄ™ GnieźnieÅ„skiej Kolejki. Podczas podróży w czasie po przejechaniu piÄ…tego kilometra rozwija siÄ™ przed nami przepiÄ™kna panorama ziemi wielkopolskiej i pojezierza gnieźnieÅ„skiego. Przejażdżka GnieźnieÅ„skÄ… KolejkÄ… WÄ…skotorowÄ… to ostatnia z możliwych wycieczek parowÄ… ciuchciÄ…. Przejażdżka to spotkanie i poÅ‚Ä…czenie historii z rekreacjÄ… można spÄ™dzić miÅ‚e chwile, które zostawia wspomnienia w nas na bardzo dÅ‚ugo.

Wszystkie szczegóÅ‚owe informacje na temat GnieźnieÅ„skiej Kolejki WÄ…skotorowej i jej rozkÅ‚adu jazdy można uzyskać:

Sekcja Gnieźnieńskiej Kolei Dojazdowej
62 – 200 Gniezno
ul. Wrzesińska 2
tel. (061) 426 11 30 lub 0 692 459 890